Boek over bierbrouwerijen in Middelburg

Geplaatst op door

Omslag Hop en gerst veredeld
Omslag van het boek Hop en gerst veredeld, met brouwknecht Hendrik Swartjes op een aquarel door George Kockers (1757-1822), 1803
De geschiedenis van bierbrouwerijen, bierhandel en biercultuur in Middelburg in de 19de en 20ste eeuw is sinds vanmiddag in gedrukte vorm beschikbaar. Met de presentatie van hun boek Hop en gerst veredeld hebben auteurs Eric Hageman en Toon Franken hun speurtocht naar het Middelburgse bierverleden in de afgelopen twee eeuwen afgesloten. Met grote vasthoudendheid werd een veelvuldig gebrek aan primaire bronnen handig omzeild en kon een gedegen overzicht van de productie en later alleen de handel van bier in de Zeeuwse hoofdstad worden vastgelegd.

Het boek behandelt de ontwikkeling vanaf het begin van de negentiende eeuw, toen er nog drie brouwerijen in Middelburg actief waren, tot de belastingmaatregelen die vanaf 1870 de weg vrijmaakten voor de grote brouwerijen om hier bier te verkopen via handelaren. Zowel de brouwerijen als de handelaren zorgden voor een prominente aanwezigheid van het bier in het Middelburgse straatbeeld. De illustraties in het boek tonen een bonte stoet aan gebouwen, karren, auto’s, kisten, vaten, muurreclames, belettering, etiketten, briefhoofden en advertenties waarop altijd wel ergens een merk, naam of aanprijzing van een biersoort te ontdekken valt.

Het industrieel erfgoed komt in het boek naar voren bij de beschrijving van de drie brouwerijen in de Middelburgse binnenstad: Brouwerij De Moriaan (tussen Seisstraat en Volderijlaagte), Brouwerij De Lelie (aan de Koestraat) en Brouwerij De Vijfhoek (tegen de Lange Jan aan het Koorkerkhof). Familienamen die aan de Middelburgse brouwerijen waren verbonden zijn Van Soelen, Van Burg, Snijders, Bal Snijders, Hisser, Dronkers, Nuijs, Waterlander, De Stoppelaar, Serlé, Luteijn, Van der Leijé en Verhulst. Na sluiting van Brouwerij De Vijfhoek in 1917 kwamen de gebouwen in handen van firma Denevers, een handel in wijnen en gedestilleerd. Zij lieten de panden slopen en vestigden er een nieuwe likeurstokerij, die bij het bombardement in 1940 verloren ging.

Azijnfabriek Mes
Azijnfabriek van A.A. Mes aan de Pijpstraat te Middelburg, ook gebruikt als limonadefabriek en bierhandel van N. Minderhoud
Bij de beschrijving van de bierhandel komen in het boek bedrijven aan bod die enkele herkenbare gebouwen in de stad gebruikten. Zo was tussen 1899 en 1908 in het bekende vooroorlogse monumentenpand De Steenrotse aan de Dwarskaai de bottelarij en limonadefabriek van Johannes de Jonge gevestigd. En het Jugendstilpand van de azijnfabriek van A.A. Mes aan de Pijpstraat 23 bood vanaf 1941 onderdak aan de de firma N. Minderhoud. Alle gevelelementen die aan de azijnfabriek herinnerden en thans nog steeds opvallend in het straatbeeld aanwezig zijn, waren bedekt met borden voor de firmanaam, de limonadefabriek en de twee agentschappen: Oranjeboom Bier en Bols.

De presentatie van het boek viel samen met de eerste editie van het Zeeuws Proef-Lokaal op het Koorkerkplein onder de Lange Jan voor jazz-eetcafé Desafinado, op de plek waar tot 1917 Brouwerij De Vijfhoek te vinden was. Bezoekers kregen de gelegenheid om bieren te proeven en deze te combineren met Zeeuwse lekkernijen uit de zee of van het platteland.

Hop en gerst veredeld is een gezamenlijke uitgave van de Stichting Bier in Zeeland en het Zeeuws Archief. Op de website van de stichting zijn enkele fragmenten en de index van het boek te downloaden. Het boek omvat 192 pagina’s en is voor € 24,95 verkrijgbaar bij onder andere het Zeeuws Archief en boekhandel de Drvkkery in Middelburg of te bestellen bij de boekhandel (ISBN 978-90-817638-06).

In de Zeeuwse Bibliotheek is van 13 september tot 1 oktober 2011 de tentoonstelling Bier in Zeeland te zien, waarin allerhande artikelen van Zeeuwse brouwerijen en bierhandelaren uit de negentiende eeuw tot heden worden getoond. Op zaterdag 24 september 2011 is er van 10.00 tot 16.00 uur een speciale bierdag in de Zeeuwse Bibliotheek. De auteurs Eric Hageman en Toon Franken zijn die dag aanwezig om hun boek te signeren.

Bronnen:

Reacties zijn gesloten.