Vandaag viel Zeeland Magazine op veel Zeeuwse deurmatten. Het lentenummer van het kwartaalblad van energieleverancier DELTA bevat een artikel over elektriciteitshuisjes, waaraan de WIEZ meewerkte. Onder de titel ‘Onverwachte monumenten’ laten werkgroepleden Maurice Kindt en Toon Franken de grote variëteit aan transformatorstations in Zeeland zien.

Via elektriciteits-voorganger Provinciale Zeeuwsche Electriciteits-Maatschappij (PZEM) kwam DELTA in 1991 in bezit van vele oude trafohuisjes. De stations vervullen nog steeds een belangrijke taak in het transport en de verdeling van elektriciteit in de provincie. Binnenin zijn ze geheel aangepast aan de moderne eisen, maar de buitenkant blijft veelal intact. De bouwstijl verraadt vaak de periode waarin de huisjes zijn neergezet. Er werd gebruik gemaakt van standaardtypen, maar soms maakten plaatselijke omstandigheden aanpassingen noodzakelijk. Op enkele plaatsen staan unieke exemplaren.

Van oudere stations die buiten gebruik zijn gesteld wordt de monumentale waarde inmiddels erkend. Twee zijn inmiddels Rijksmonument, anderen worden als kenmerkende omgevingselementen in stand gehouden dankzij restauratie en herbestemming. DELTA verleende daarbij medewerking via een passende eigendomsoverdracht, een financiële bijdrage aan de restauratie en de inzet van (oud-)medewerkers om ze van de juiste voorwerpen en informatieborden te voorzien.

Rijksmonumenten
Twee Zeeuwse transformatorstations zijn in januari 1996 ingeschreven in het Rijksmonumentenregister:

• Oud-Vossemeer, Patrijzenweg 28, gebouwd 1927, een hoogtorenstation met aangebouwde dienstwoning, ingeschreven in het Rijksmonumentenregister onder nummer 496135
• Dreischor, Daniël Ockersestraat 6, gebouwd 1928, een hoogtorenstation, ingeschreven in het Rijksmonumentenregister onder nummer 496782

Restauraties
Twee trafohuisjes van een bijzonder type in Zeeuws-Vlaanderen werden in de afgelopen zes jaar gerestaureerd:

• 2007: transformatorstation ‘Reedijk’ in Westdorpe
• 2012: transformatorstation ‘Raadhuis’ in Groede

Foto’s
Op de fotosite Flickr hebben diverse fotografen inmiddels circa 375 foto’s van Zeeuwse elektriciteitshuisjes samengebracht in de groep PZEM – Provinciale Zeeuwsche Electriciteits-Maatschappij. De huisjes zelf zijn vaak het onderwerp, maar ook het bekende stalen schild met de sierletters “PZEM” en de teksten “Levensgevaar – Hoogspanning – Bij brand niet spuiten” en de betonnen bovenbalk (latei) boven de deur met de letters “PZEM” bij met name de huisjes met een tentdak.

Kaarten
Van de twee oudste type elektriciteitshuisjes in Zeeland, de “hoogtorens” en de “tentdaken”, heeft de WIEZ de nog bestaande exemplaren op twee kaarten gezet. De positie van ieder station is aanklikbaar, waarna meer informatie met meestal een foto verschijnt.

1. Hoogtorenstations in Zeeland (1922-1928):

Hoogtorenstations in Zeeland weergeven op een grotere kaart

2. Transformatorstations met tentdak in Zeeland (1928-1943):

Transformatorstations met tentdak in Zeeland weergeven op een grotere kaart

Links:

• Website DELTA